Schokbestendigheid: Later

Een grote schok kan gevolgen hebben voor de brede welvaart van latere generaties. Wanneer de natuur verslechtert, de sociale samenhang verdwijnt of de economische infrastructuur verzwakt, is onze samenleving mogelijk niet sterk genoeg om grote schokken op te vangen. Dat maakt het moeilijk voor de volgende generatie om een zelfde niveau van brede welvaart ‘hier en nu’ te bereiken.

  • Het aandeel hernieuwbare energie neemt toe.
  • Vergeleken met andere EU-landen wordt de Nederlandse samenleving gekenmerkt door groot vertrouwen, maar er zijn haarscheurtjes in de sociale samenhang.
  • De mediane solvabiliteit van niet-financiële bedrijven neemt trendmatig toe.

Schokbestendigheid van de brede welvaart 'later'

Robuustheid van biosfeer

71,4%
van de landnatuur kampt met stikstofoverschrijding grens in 2023
De langjarige trend is dalend (stijging brede welvaart)
Stikstofdepositie en landnatuur
17,4%
van het totale eindverbruik energie in 2023
De langjarige trend is stijgend (stijging brede welvaart)
20e
van 27
in EU
in 2023
Hernieuwbare energie

Robuustheid van samenleving

66,1%
van de bevolking van 15+ vindt de meeste mensen te vertrouwen in 2024
De langjarige trend is stijgend (stijging brede welvaart)
2e
van 19
in EU
in 2023
Vertrouwen in andere mensen
12,0%
van de bevolking van 15+ ziet zich als lid van een gediscrimineerde groep in 2023
18e
van 19
in EU
in 2023
Discriminatiegevoelens
62,9%
van de bevolking van 15+ heeft (heel veel of tamelijk veel) vertrouwen in 2024
3e
van 19
in EU
in 2023
Vertrouwen in instituties
6,5
is het rapportcijfer (op een schaal van 0-10) in 2023
Sociale cohesie in de woonbuurt

Robuustheid van economie

€ 170
per gewerkt uur (prijzen 2021) in 2023
8e
van 13
in EU
in 2023
Fysieke kapitaalgoederenvoorraad
€ 11,95
per gewerkt uur (prijzen 2021) in 2023
5e
van 14
in EU
in 2023
Kenniskapitaalgoederenvoorraad
76,0%
van de bevolking van 15-74 in 2024
De langjarige trend is stijgend (stijging brede welvaart)
1e
van 27
in EU
in 2023
Brutoarbeidsparticipatie
37,0%
van de 15 t/m 74-jarigen heeft als behaald onderwijsniveau hbo of wo in 2024
De langjarige trend is stijgend (stijging brede welvaart)
7e
van 27
in EU
in 2023
Behaald onderwijsniveau: hbo, wo
58%
van het totale vermogen bestaat uit eigen vermogen in 2023
De langjarige trend is stijgend (stijging brede welvaart)
Mediane solvabiliteit van niet-financiële bedrijven
Schokbestendigheid van de brede welvaart 'later'
Thema Indicator Waarde Trend Positie in EU Positie op EU-ranglijst
Robuustheid van biosfeer Stikstofdepositie en landnatuur 71,4% van de landnatuur kampt met stikstofoverschrijding grens in 2023 dalend (stijging brede welvaart)
Robuustheid van biosfeer Hernieuwbare energie 17,4% van het totale eindverbruik energie in 2023 stijgend (stijging brede welvaart) 20e van 27 in 2023 midden van de ranglijst
Robuustheid van samenleving Vertrouwen in andere mensen 66,1% van de bevolking van 15+ vindt de meeste mensen te vertrouwen in 2024 stijgend (stijging brede welvaart) 2e van 19 in 2023 bovenste kwart van de ranglijst
Robuustheid van samenleving Discriminatiegevoelens 12,0% van de bevolking van 15+ ziet zich als lid van een gediscrimineerde groep in 2023 18e van 19 in 2023 onderste kwart van de ranglijst
Robuustheid van samenleving Vertrouwen in instituties 62,9% van de bevolking van 15+ heeft (heel veel of tamelijk veel) vertrouwen in 2024 3e van 19 in 2023 bovenste kwart van de ranglijst
Robuustheid van samenleving Sociale cohesie in de woonbuurt 6,5 is het rapportcijfer (op een schaal van 0-10) in 2023
Robuustheid van economie Fysieke kapitaalgoederenvoorraad € 170 per gewerkt uur (prijzen 2021) in 2023 8e van 13 in 2023 midden van de ranglijst
Robuustheid van economie Kenniskapitaalgoederenvoorraad € 11,95 per gewerkt uur (prijzen 2021) in 2023 5e van 14 in 2023 midden van de ranglijst
Robuustheid van economie Brutoarbeidsparticipatie 76,0% van de bevolking van 15-74 in 2024 stijgend (stijging brede welvaart) 1e van 27 in 2023 bovenste kwart van de ranglijst
Robuustheid van economie Behaald onderwijsniveau: hbo, wo 37,0% van de 15 t/m 74-jarigen heeft als behaald onderwijsniveau hbo of wo in 2024 stijgend (stijging brede welvaart) 7e van 27 in 2023 bovenste kwart van de ranglijst
Robuustheid van economie Mediane solvabiliteit van niet-financiële bedrijven 58% van het totale vermogen bestaat uit eigen vermogen in 2023 stijgend (stijging brede welvaart)

Uitleg dashboard, kleuren en noten

De brede welvaart van latere generaties is afhankelijk van hulpbronnen die de huidige generaties op de lange termijn nalaten. De vraag is of de grote systemen die de huidige brede welvaart mogelijk maken – biosfeer, samenleving en economie – robuust genoeg zijn om grote (externe) schokken op te vangen.

De robuustheid van de natuur lijkt te verbeteren. Het aandeel van de landnatuur dat kampt met stikstofoverschrijving daalt trendmatig, maar het gaat nog altijd om 71,4 procent van de landnatuur. Ook neemt het procentueel aandeel hernieuwbare energie in het totale eindverbruik van energie trendmatig toe. Dit betekent dat we in Nederland relatief minder fossiele brandstoffen nodig hebben om in ons energieverbruik te voorzien.

De Nederlandse samenleving wordt gekenmerkt door groot vertrouwen enerzijds en haarscheurtjes in de sociale samenhang anderzijds. Het vertrouwen in andere mensen neemt toe en was in 2023 het op-een-na-hoogste van 19 landen in de EU. Het vertrouwen in instituties is eveneens relatief hoog en is van 2023 op 2024 met 1,7 procentpunt toegenomen naar 62,9 procent. Daar staat tegenover dat sociale cohesie in de woonbuurt in de meest recente jaren (tussen 2021 en 2023) is gedaald. De groep mensen die zich in 2023 gediscrimineerd voelt is, vergeleken met andere landen in de EU, relatief groot. Het gaat om 12 procent van de bevolking ouder dan 15 jaar.

De brutoarbeidsparticipatie, het aandeel mensen met een hbo- of wo-opleiding en de mediane solvabiliteit van niet-financiële bedrijven nemen toe. De brutoarbeidsparticipatie is de hoogste van de EU. De fysieke kapitaalgoederenvoorraad en de kenniskapitaalgoederenvoorraad per gewerkt uur zijn stabiel. De totalen van deze goederenvoorraden, gecorrigeerd voor inflatie, nemen wel gestaag toe maar de gewerkte uren stijgen harder. De ontwikkeling van deze kapitaalgoederenvoorraden op de langere termijn laat wel zien dat Nederland geleidelijk haar voorsprong op andere EU-landen verliest.