Schokbestendigheid: Kritieke systemen
- De afhankelijkheid van energie-invoer neemt niet langer trendmatig toe, maar is gestabiliseerd rond de 70 procent.
- Het aantal ICT-veiligheidsincidenten in de ICT-sector neemt af.
- Het vertrouwen in rechters en politie groeit.
- De effectiviteit van het overheidsbestuur en de rechtsorde dalen.
Kritieke systemen: Systeemfalen
in EU
in 2023
in EU
in 2023
Kritieke systemen: Essentiële maatschappelijke functie
in EU
in 2023
in EU
in 2023
in EU
in 2023
in EU
in 2021
Slagkracht van de overheid
in EU
in 2023
in EU
in 2023
in EU
in 2023
| Thema | Indicator | Waarde | Trend | Positie in EU | Positie op EU-ranglijst |
|---|---|---|---|---|---|
| Kritieke systemen: Systeemfalen | Stroomstoringen | 24 minuten geen stroom als gevolg van storing per aansluiting in 2024 | |||
| Kritieke systemen: Systeemfalen | Afhankelijkheid van energie-invoer | 68,9% van de energie komt uit import in 2024 | 20e van 27 in 2023 | midden van de ranglijst | |
| Kritieke systemen: Systeemfalen | Hernieuwbare energie | 17,4% van het totale eindverbruik energie in 2023 | stijgend (stijging brede welvaart) | 20e van 27 in 2023 | midden van de ranglijst |
| Kritieke systemen: Systeemfalen | ICT-veiligheidsincidenten in het bedrijfsleven | 8% had te maken met een door kwaadwillenden veroorzaakt incident in 2023 | |||
| Kritieke systemen: Systeemfalen | ICT-veiligheidsincidenten in de informatie- en communicatiesector | 8% had te maken met een door kwaadwillenden veroorzaakt incident in 2023 | dalend (stijging brede welvaart) | ||
| Kritieke systemen: Essentiële maatschappelijke functie | Common equity Tier 1 ratio | 16,5% eigen vermogen ten opzichte van het totale risico dat Nederlandse banken lopen in 2023 | 20e van 27 in 2023 | midden van de ranglijst | |
| Kritieke systemen: Essentiële maatschappelijke functie | Vertrouwen in instituties | 62,9% van de bevolking van 15+ heeft (heel veel of tamelijk veel) vertrouwen in 2024 | 3e van 19 in 2023 | bovenste kwart van de ranglijst | |
| Kritieke systemen: Essentiële maatschappelijke functie | Tijdverlies door files en vertraging | 3,46 voertuigverliesuren per inwoner in 2023 | |||
| Kritieke systemen: Essentiële maatschappelijke functie | Vacaturegraad gezondheids- en welzijnszorg | 43 vacatures per 1 000 banen op 31 december in 2024 | stijgend (daling brede welvaart) | 24e van 26 in 2023 | onderste kwart van de ranglijst |
| Kritieke systemen: Essentiële maatschappelijke functie | Niveau van waterstress | 15,7% zoetwater onttrokken aan totaal beschikbare zoetwaterbronnen in 2023 | 14e van 27 in 2021 | midden van de ranglijst | |
| Slagkracht van de overheid | Schuld van de overheid | 43,3% van het bruto binnenlands product in 2024 | dalend (stijging brede welvaart) | 10e van 27 in 2023 | midden van de ranglijst |
| Slagkracht van de overheid | Effectiviteit van overheidsbestuur | 1,63 score op schaal van -2,5 (zwak) tot 2,5 (deugdelijk) in 2023 | dalend (daling brede welvaart) | 4e van 27 in 2023 | bovenste kwart van de ranglijst |
| Slagkracht van de overheid | Rechtsorde | 1,64 score op schaal van -2,5 (zwak) tot (2,5) deugdelijk in 2023 | dalend (daling brede welvaart) | 5e van 27 in 2023 | bovenste kwart van de ranglijst |
Uitleg dashboard, kleuren en noten
Systemen die niet mogen uitvallen zijn de energievoorziening en de IT-infrastructuur. De afhankelijkheid van energie-invoer neemt niet langer trendmatig toe maar is gestabiliseerd rond de 70 procent. In 2024 was Nederland voor 68,9 procent van het energieverbruik afhankelijk van de invoer van energiebronnen uit andere landen. Het aandeel van hernieuwbare energie in het totale energieverbruik is tegelijkertijd sterk gegroeid, van minder dan 2 procent aan het begin van de 21e eeuw naar 6,5 procent in 2017 en 17,4 procent in 2023. De afhankelijkheid van energie-invoer is relatief hoog, maar door de sterke groei van hernieuwbare energie is Nederland in de EU27 opgeschoven richting het midden van de ranglijst, van een lage positie in 2022 (24e van 27 landen) naar een positie in de middengroep in 2023 (20e van 27 landen). In 2023 had 8 procent van alle bedrijven te maken met een door kwaadwillenden veroorzaakt ICT-incident. ICT-veiligheidsincidenten kwamen even vaak voor in de ICT-sector maar in deze sector nemen de incidenten trendmatig af.
Banken, instituties, verkeer en vervoer, watervoorziening en zorg zijn systemen die een maatschappelijke functie hebben die te belangrijk is om te mogen falen. Het vertrouwen in instituties is relatief hoog en was in 2024 1,7 procentpunt hoger dan in 2023. In SDG 16.1 Veiligheid en vrede en SDG 16.2 Instituties is te zien dat het vertrouwen in rechters en politie trendmatig groeit en dat het vertrouwen in ambtenaren, de Tweede Kamer, gemeenteraden en de Europese Unie van 2023 op 2024 is toegenomen.
De schaarste aan personeel in de zorg is groot vergeleken met andere EU-landen. De vacaturegraad in de gezondheids- en welzijnszorg neemt trendmatig toe. Eind 2024 waren er 43 vacatures per duizend banen.
De Common Equity Tier 1 ratio (CET1) meet de verhouding tussen het eigen vermogen van een bank en het risico dat deze loopt met de uitstaande leningen. De CET1 geeft aan of banken voldoende bestand zijn tegen een langdurige periode van lage groei, hoge rentetarieven en hoge inflatie. In het Bazel III Akkoord is een ondergrens afgesproken van 4,5 procent eigen vermogen ten opzichte van het totale risico. Nederland staat met 16,5 procent niet laag op de ranglijst, maar 20e van de 27 landen is beneden het gemiddelde.
De slagkracht van de overheid is belangrijk wanneer een schok grote delen van de bevolking treft. De schuld van de overheid daalt en bedroeg 43,3 procent van het bbp in 2024. De kwaliteit van Nederlandse publieke instituties is hoog in vergelijking met andere landen. Wel dalen de effectiviteit van overheidsbestuur en de rechtsorde geleidelijk. Dit wijst op een afname van de slagkracht van de overheid.